door Peter Brink

Er blijven natuurlijk wel vragen. Hoe zal het in de toekomst gaan met de zorg? Er zitten nogal wat thuiszorgorganisaties in de financiële problemen en recentelijk kwam daar ook een jeugdzorgorganisatie bij. Er gaat iets fout met de geldstromen. Daar zijn nogal wat oorzaken voor, en een eenduidige oplossing is dus niet zomaar voor handen. Thuiszorgorganisaties hebben last van een te laag budget, en de jeugdzorg heeft problemen met de declaraties aan de gemeenten.

Maar de grote vraag is allereerst: zijn we met deze manier van zorg verlenen op de goede weg? Zoals het vóór 2015 geregeld was, werd het onbetaalbaar, dat is duidelijk. Een onevenredige hoeveel geld uit de schatkist ging naar de zorg en niet naar bijvoorbeeld infrastructuur of defensie. Op alle fronten is de overheid aan het terugtreden. Onder het motto dat niet de overheid maar de mensen zelf verantwoordelijk zijn. Veel overheidsorganisaties zijn dan ook geprivatiseerd, zoals het openbaar vervoer, de energieleverantie en niet te vergeten onze nationale trots, de PTT. Wat allemaal gepaard ging met een breed scala aan problemen en oplossingen voor die problemen.

Ook de christelijke partijen zijn niet voor een ‘grote’ overheid. De overheid moet voorwaarden scheppen, zodat de mensen zelf hun verantwoordelijkheid kunnen nemen. Als de overheid overal voor betaalt, bestaat het gevaar dat ze ook alles inhoudelijk gaat bepalen.

Toen onze dochters nog klein waren, probeerden ze zich wel eens te onttrekken aan ouderlijke ongerustheid met: kan ’t zelf wel! De houding van onze dochters moeten wij nu ook zelf zien te bereiken: we kunnen het zelf wel. We moeten ons in eerste instantie onze eigen zorg regelen. De generatie van na de oorlog vindt dat moeilijk. Zij hebben meegemaakt dat de overheid in de opbouw van ons land na de oorlog steeds meer zaken ging regelen. Openbaar vervoer, gas, elektriciteit, telefoon, maar ook in het onderwijs en in de zorg kreeg de overheid steeds meer invloed. Daar is overigens ook wel tegen geprotesteerd vanuit christelijke hoek. Bijvoorbeeld tegen de toenemende staatszorg voor ouderen. Was de zorg voor de ouders niet allereerst de taak van de kinderen? En zou de oprechte naastenliefde niet minder worden als de overheid overal voor ging zorgen? Maar uiteindelijk hebben ook christenen massaal die grote overheidsinvloed geaccepteerd. En dat maakt het extra moeilijk om nu weer om te schakelen.

Want jarenlang is de individualisering gepromoot, en daarbij moest je opkomen voor je eigen rechten. Ook christenen hebben daar veel van meegekregen. Als ik christenen hoor mopperen op de overheid, dan heeft dat vaak weinig met een gevoel van barmhartigheid te maken, eerder met boosheid omdat men meent ergens recht op te hebben. En dan vindt men het ook niet te verteren als er bezuinigd moet worden. Bezuinigen, best, maar niet op de zorg aan mij!

Dat maakt het ook steeds moeilijker om een compromis te sluiten, waarbij je allemaal iets inlevert. Plaatselijk lukt dat misschien nog wel, landelijk wordt het al moeilijker en in Europa doen we er maanden over om een compromis te bereiken dat dan ook nog eens niet erg duidelijk is.

Ook in de kerk zie je dat. Het kerkgenootschap moet bij je passen, ‘zo beleef ik God nu eenmaal’. Eigen beleving is doorslaggevend.  

En dat maakt het dan niet erg logisch om te verwachten dat je in twee jaar tijd de mensen een andere manier van denken onder de pet praat. Van ‘opkomen voor jezelf’ naar ‘hoe kan ik de buren helpen’. Dat valt zelfs bij christenen al niet mee!

En dus zie je het om je heen. Het aantal mensen dat buiten de zorg valt, neemt toe. Kijk bijvoorbeeld naar verwarde mensen, voor wie toch geen plekje is in een instelling. Soms liggen mensen lange tijd dood in hun huis. Per incident zal daar best een reden voor zijn, maar is het niet een signaal?

En laten we wel wezen, ons leven zit best ingewikkeld in elkaar. Man en vrouw werken. Kinderen hebben het druk met school en studie. Kerk, vrienden, hobby’s en sporten eisen onze aandacht. Hoe moet je dat allemaal regelen? Onze agenda’s zitten vol, zo niet overvol. En dan plotseling is je moeder ziek, die honderd kilometer verderop woont. Ze heeft blijvend hulp nodig, is de conclusie en de ambtenaar op het gemeentehuis stelt de vraag: wat gaat u zelf doen voor uw moeder?

Krijgen we dat nog voor elkaar, of is ons dagelijks leven zo ingewikkeld dat het zorg verlenen overgelaten wordt aan de vrijwilliger? De pas-gepensioneerde of de werkloze – mag die dan opvangen waar we zelf geen ruimte meer voor kunnen maken? En hoe zorgen we dat de mantelzorger niet overwerkt raakt? Hoe geven we de mantelzorgers de waardering die ze nodig hebben?

Een verandering in de maatschappij bewerken kost tijd en aandacht. Aandacht is er heel vaak wel als je journaals bekijkt en actualiteitsprogramma’s, maar dan negatief. Dan wordt er verontwaardigd gemopperd. Ik zou willen oproepen om een positieve geluid te laten horen. Het is toch schitterend om toe te werken naar een maatschappij waar we betrokken zijn op elkaar? Dat je de buurman vraagt: Gaat het goed met u, of moet ik van de week nog even tijd maken voor u? Dat we een mantelzorger spontaan een compliment geven omdat we weten dat het moeilijk is om elke dag met je demente vrouw om te gaan. Dat we in de kerk bidden voor al die vrijwilligers die dag in dag uit klaar staan om zaken op te pakken bij alle welzijn- en sportactiviteiten in ons dorp. Ik zie er met verlangen naar uit…..